Abstract
DOI: http://doi.org/10.26333/sts.xxxiii2.05
The aim of this paper is to show the importance of intentional theory of language of Edmund Husserl for Ajdukiewicz’s theory of language, and hence for his semantic theory of knowledge. As far as Tarski’s semantic achievements from the ‘30s, they provided to Ajdukiewicz the legitimisation for the transition from his reflection about the linguistic world-picture, i.e. the world of linguistic intensions, into the reflection about the world, i.e. the world of lingustic extensions. But in spite of that, the purely-philosophical climate of Ajdukiewicz’s semantic theory of knowledge is from the spirit of Husserl.
References
Ajdukiewicz, K. (1932). W obronie uniwersaliów. Ruch Filozoficzny, 13, 40b–41b.
Ajdukiewicz, K. (1934). Sprache und Sinn. Erkenntnis, 4. Przedruk: Język i znaczenie. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920-1939 (t. 1, s. 145–174). Warszawa 1960: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1935). Der logistiche antyirracjonalismus in Polen. Erkenntnis, 5. Pierwodruk: Logistyczny antyirracjonalizm w Polsce. Przegląd Filozoficzny 1934, 37(4), 399–408.
Ajdukiewicz, K. (1936). Zagadnienie idealizmu w sformułowaniu semantycznym. Księga Pamiątkowa Trzeciego Polskiego Zjazdu Filozoficznego. Kraków 1936. Przegląd Filozoficzny, 39(4), 334¬–340.
Ajdukiewicz, K. (1949). Zagadnienia i kierunki filozofii (Teoria poznania – metafizyka). Warszawa – Kraków: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
Ajdukiewicz, K. (1960a). Reizm. (Tadeusz Kotarbiński: Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk). W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1, s. 79–101). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Przegląd Filozoficzny 1930, 33.
Ajdukiewicz, K. (1960b). Przedmowa. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1, s. V–VIII). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1960c). O znaczeniu wyrażeń. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1, s. 102–136). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Księga Pamiątkowa Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie (12. II 1904 - 12. II 1929). Lwów 1931.
Ajdukiewicz, K. (1960d). Definicja. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1, s. 44–61). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: K. Ajdukiewicz, Główne zasady metodologii nauk i logiki formalnej. Warszawa 1928.
Ajdukiewicz, K. (1960e). W sprawie „uniwersaliów”. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1, s. 196–210). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Przegląd Filozoficzny 1934, 37(3).
Ajdukiewicz, K. (1960f). Język i znaczenie. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1, s. 145–174). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Sprache und Sinn. W: Erkenntnis 1934, 4.
Ajdukiewicz, K. (1960g). Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1960h). Problemat transcendentalnego idealizmu w sformuło¬waniu semantycznym. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (t. 1, s. 264–277). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Przegląd Filozoficzny 1937, 40(5).
Ajdukiewicz, K. (1965a). Systemy aksjomatyczne z metodologicznego punktu widzenia. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (t. 2, s. 332-343). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1965b). Logika pragmatyczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1965c). Metodologia i metanauka. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (t. 2, s. 117–126). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Życie Nauki 1948, 31-32.
Ajdukiewicz, K. (1965d). O tzw. neopozytywizmie. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (t. 2, s. 7–28). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Myśl Współczesna 1946, 6-7.
Ajdukiewicz, K. (1965e). Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (t. 2). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1965f). Trzy pojęcia definicji. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (t. 2, s. 296–307). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Studia Filozoficzne 1958, 5(8).
Ajdukiewicz, K. (1965g). Zagadnienie empiryzmu a koncepcja znaczenia. W: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (t. 2, s. 388–400). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Studia Filozoficzne 1964, 1(36).
Ajdukiewicz, K. (1993). Kategorie syntaktyczne i antynomie logiczne. Filozofia Nauki, 1(1), 163–182.
Ajdukiewicz, K. (2011). Główne kierunki filozofii w wyjątkach z dzieł ich klasycznych przedstawicieli (teoria poznania – logika – metafizyka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Ajdukiewicz, K. (2014). Wykłady Kazimierza Ajdukiewicza z semantyki logicznej Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1930/1931. Filozofia Nauki, 22(1), 143–158.
Ajdukiewicz, K. (1994). Przemówienie powitalne delegacji polskiej na Międzynarodowym Kongresie Filozofii Naukowej na Sorbonie w roku 1935. Principia. Pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej, 10–11, 123–125.
Arystoteles, Metafizyka (przekł. K. Leśniak, 1984). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Giedymin, J. (red.). (1978). Editor’s Introduction. W: K. Ajdukiewicz, The Scientific World-Perspective and Other Essays 1931–1963 (s. IX–XIII). Dordrecht/Holland/Boston: D. Reidel Publishing Company.
Grabarczyk, P. (2019). Directival Theory of Meaning. From Syntax and Pragmatics to Narrow Linguistic Content. Nowy Jork: Synthese Library, Springer.
Husserl, E. (1928). Logische Untersuchungen. Zweiter Band. Untersuchungen zur Phänomenologie und Theorie der Erkenntnis (1.Teil). Halle (Saale): Max Niemeyer Verlag.
Husserl, E. (1967). Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl, E. (2000). Badania logiczne. Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania (t. 2, cz. 1). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ingarden, R. (1987). Spór o istnienie świata (t. II, cz. 1, wyd. III zmienione). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jadczak, R. (1997). Mistrz i jego uczniowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Jedynak, A. (2003). Ajdukiewicz. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Kotarbiński, T. (1986). Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk (wyd. 3.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Łukasiewicz, J. (2009/2010). Pamiętnik (fragmenty). Spuścizna po Janie Łukasiewiczu, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, Pamiętnik, sp 12/3. Rocznik Historii Filozofii Polskiej, 23, 313–380.
Maciaszek, J. (2013). Holistyczna teoria znaczenia Kazimierza Ajdukiewicza. Próba krytyczne analizy. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 22(4), 265–284.
Maciaszek, J. (2015). Holizm znaczeniowy Kazimierza Ajdukiewicza. Łódź: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna.
Nowaczyk, A. (2006). Dyrektywalna teoria znaczenia, czyli dramat Filozofa. W: A. Nowaczyk, Poławianie sensu w filozoficznej głębi (s. 176–185). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Olech, A. (1992). W sprawie „jasnego i niejasnego stylu filozofowania” K. Twardowskiego. Principia. Pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej, 5, 85–95.
Olech, A. (2001). Ajdukiewicz a Husserl wobec kwestii znaczenia wyrażeń. Studia Semiotyczne, 24, 141–161.
Olech, A. (2014a). O Ajdukiewiczu i Ingardenie – uczniach Husserla. W setną rocznicę ukazania się Księgi I „Idei”. W: M. Woźniczka (red.), Filozofia polska na tle filozofii europejskiej (s. 159–176). Częstochowa: Wydawnictwo im. s. Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Olech, A. (2014b). Semantyczna teoria poznania. Częstochowa: Wydawnictwo im. S. Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Olech, A. (2018). On Ajdukiewicz’s Project of the Semantic Theory of Knowledge. W: U. Wybraniec-Skardowska, A. Garrido (red.), The Lvov-Warsaw School. Past and Present (s. 65–90). Basel: Springer/Birkhäuser.
Suszko, R. (1957a). Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania. Myśl Filozoficzna, 28(2), 27–56.
Suszko, R. (1957b). Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania. Diachroniczna logika formalna. Myśl Filozoficzna, 29(3), 34–67.
Suszko, R. (1966). Logika formalna a rozwój poznania. Studia Filozoficzne, 44(1), 51–61. Przedruk w: R. Suszko, Wybór pism (s. 109–120). Warszawa: Znak-Język-Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Suszko, R. (1998a). Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania. Diachroniczna logika formalna. W: R. Suszko, Wybór pism (s. 57–108). Warszawa: Znak-Język-Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Suszko, R. (1998b). Wstęp do zagadnień logiki. W: R. Suszko, Wybór pism (s. 19–56). Warszawa: Znak-Język-Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Tarski, A. (1995a). Głos w dyskusji nad referatem Marii Kokoszyńskiej zatytułowanym „W sprawie względności i bezwzględności prawdy”. W: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. T. 1. Prawda (s. 203–205). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Pierwodruk: Księga Pamiątkowa Trzeciego Polskiego Zjazdu Filozoficznego, Kraków 1936, Przegląd Filozoficzny 1936, 39(4).
Tarski, A. (1995b). Pojęcie prawdy w językach nauk dedukcyjnych (1932). W: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. T. 1. Prawda (s. 9–12). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Pierwodruk: Der Wahrheitsbegriff in den Sprachen der deduktiven Disziplinen. W: Der Akademie der Wissenschaften in Wien. Mathematisch-naturwissenschaftlichen Klasse. Akademische Anzeiger 1932, 69.
Tarski, A. (1995c). Pojęcie prawdy w językach nauk dedukcyjnych (1933). W: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. T. 1. Prawda (s. 13–172). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tarski, A. (1995d). Semantyczna koncepcja prawdy i podstawy semantyki. W: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. T. 1. Prawda (s. 228–282). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Pierwodruk: The semantic conception of truth and the foundations of semantics. W: Philosophy and Phenomenologicał Research 1944, 4.
Twardowski, K. (1965a). O istocie pojęć. W: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (s. 292–312). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Odczyty filozoficzne II. Polskie Towarzystwo Filozoficzne. Lwów 1924.
Twardowski, K. (1965b). O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym. W: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (s. 346–348). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk: Ruch Filozoficzny 1919-1920, 5.
Twardowski, K. (1965c). Symbolomania i pragmatofobia. W: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (s. 354–363). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Pierwodruk w: Ruch Filozoficzny 1921, 6.
Twardowski, K. (1965d). Wyobrażenia i pojęcia. W: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (s. 114–197). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Woleński, J. (1984). Metamatematyka i filozofia. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 6, 5–17.
Woleński, J. (1985). Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Woleński, J. (1993). Metamatematyka a epistemologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woleński, J. (2005). Epistemologia. Poznanie-prawda-wiedza-realizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woleński, J. (2009). O filozoficznym sensie metamatematycznych twierdzeń limitacyjnych. Wiadomości Matematyczne, 45(2), 195–216.